Page 64 - คู่มือ Executive Functions สำหรับครูปฐมวัย
P. 64
• ท�ำไมทักษะสมอง EF จึงพัฒนำได้ตั้งแต่เยำว์วัย ทั้งๆ ที่สมองส่วนหน้ำ ควำมพึงพอใจและจดจ�ำพฤติกรรมของผู้เลี้ยงดูได้ เช่น เมื่อร้องไห้หิวนม แม่ส่งเสียง
ยังพัฒนำไม่เต็มที่ ตอบรับ เดินมำหำแล้วอุ้มลูกมำดูดนม ยิ้มให้ลูกระหว่ำงลูกดูดนมจนอิ่ม ทำรก
ตำมโครงสร้ำงสมองของมนุษย์ สมองส่วนที่เก่ำแก่ที่สุดและเจริญเติบโตเต็มที่ ก็จะรู้สึกมั่นคงปลอดภัยและเชื่อใจเมื่อเกิดควำมหิวครั้งต่อไป เพียงแค่ได้ยินเสียง
เร็วที่สุด มี 2 ส่วน คือ ตอบรับของแม่ สมองส่วนอำรมณ์จะใช้ควำมรู้สึกมั่นคงปลอดภัยนี้ในกำรเก็บกด
อำรมณ์ที่ไม่ดีเอำไว้ ท�ำให้สำมำรถส่งข้อมูลนี้ไปที่สมองส่วนหน้ำ เพื่อตัดสินใจ
สมองส่วนแกน (Core Brain) ท�ำหน้ำที่เกี่ยวกับกำรมีชีวิตรอดของ แสดงเป็นพฤติกรรม เช่น สำมำรถหยุดร้องและรอคอยให้แม่มำป้อนนมได้นำน
มนุษย์ เกี่ยวข้องกับระบบอัตโนมัติ เช่น กำรหำยใจ บำงครั้งอำจเรียกให้เข้ำใจ ขึ้น เป็นต้น
ง่ำยว่ำเป็นสมองส่วนสัญชำตญำณ หรือสมองแบบสัตว์เลื้อยคลำน (Repteriel Brain)
สมองส่วนลิมบิก (Limbic Brain) บำงครั้งเรียกว่ำ สมองส่วนอำรมณ์หรือสมอง • ในเด็กปฐมวัย สมองส่วน EF ยังเติบโตไม่เต็มที่ สมองส่วนสัญชาตญาณและ
แบบสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (Mammalian Brain) เป็นสมองส่วนที่พัฒนำต่อมำจำก อารมณ์จึงควบคุมพฤติกรรมเด็กมากกว่า
สมองส่วนแกน ท�ำหน้ำที่เกี่ยวข้องกับอำรมณ์ควำมรู้สึก กำรเรียนรู้และจดจ�ำ • ความผูกพันแบบปลอดภัยจะช่วยพัฒนา กระตุ้นสมอง EF ได้
โครงสร้ำงสมองทั้ง 2 ส่วนนี้เจริญเติบโตเต็มที่ตั้งแต่แรกเกิด เพื่อให้ทำรก
พร้อมเรียนรู้เรื่องกำรอยู่รอดในโลกใบนี้ และสิ่งแรกที่ทำรกพร้อมจะเรียนรู้
สมองส่วนลิมบิกหรือ ก็คือ ควำมผูกพันแบบปลอดภัย (Secure Attachment) ซึ่งจะได้รับจำกผู้เลี้ยงดู
สมองส่วนอารมณ์ โดยสมองส่วนอำรมณ์จะท�ำหน้ำที่เรียนรู้และจดจ�ำควำมรู้สึกปลอดภัย หรือ • ควำมผูกพันแบบปลอดภัยจะส่งผลอย่ำงไรต่อพัฒนำกำรทำงจิตใจ และทักษะ
จะท�าหน้าที่เรียนรู้และ อันตรำยที่ได้รับจำกผู้เลี้ยงดู ประสบกำรณ์ที่สั่งสมจำกกำรดูแลของผู้เลี้ยงดู
จดจ�าความรู้สึก สมอง EF
พึงพอใจและไม่พึงพอใจ นี้จะกลำยเป็นคุณภำพควำมผูกพันที่ส่งผลต่อกำรท�ำงำนของสมอง จิตใจ และ อย่ำงไรก็ตำม ใช่ว่ำสมองของผู้ใหญ่จะมีทักษะสมอง EF ที่ดีมีประสิทธิภำพกัน
พฤติกรรมของเด็กต่อไปในอนำคต ทุกคน เพรำะระยะพัฒนำกำรตำมอำยุของทักษะสมอง EF เป็นเพียงปัจจัยหนึ่ง
สมองส่วนที่ 3 คือ สมองส่วนหน้ำ ซึ่งเป็นพื้นที่ปฏิบัติงำนของ EF จะ เท่ำนั้นที่ท�ำให้สมองส่วนนี้มีศักยภำพในกำรเรียนรู้ แต่ปัจจัยที่ส�ำคัญต่อคุณภำพ
เจริญเติบโตเต็มที่เมื่ออำยุประมำณ 25 ปี ท�ำหน้ำที่เกี่ยวกับกำรคิดวิเครำะห์ ของทักษะสมอง EF ที่ดีนั้น คือประสบกำรณ์ที่สั่งสมมำด้วย โดยเฉพำะอย่ำงยิ่ง
วำงแผน ตัดสินใจ แก้ไขปัญหำ จะสำมำรถท�ำงำนร่วมกับสมองอีกสองส่วนได้ จำกประสบกำรณ์กำรเลี้ยงดูที่ได้รับในวัยเยำว์จนพัฒนำเป็นคุณภำพควำมผูกพัน
เมื่อสมองส่วนสัญชำตญำณและสมองส่วนอำรมณ์ ได้รับควำมมั่นคงปลอดภัย (Attachment Quality) ระหว่ำงเด็กและผู้เลี้ยงดู ซึ่งถือเป็นขั้นแรกของล�ำดับ
ถึงแม้ว่ำ สมองส่วนอำรมณ์และสมองส่วนสัญชำตญำณของทำรกจะเจริญเติบโต ขั้นพัฒนำกำร และเป็นพื้นฐำนที่ส�ำคัญส�ำหรับพัฒนำกำรในล�ำดับขั้นต่อไปที่จะน�ำ
และพร้อมใช้มำกกว่ำสมองส่วนหน้ำ แต่ควำมผูกพันแบบปลอดภัย (Secure ไปสู่พัฒนำกำรสมอง EF
Attachment) ที่มีต่อผู้เลี้ยงดู สำมำรถกระตุ้นทักษะสมอง EF ให้ท�ำงำนได้ตำม
ศักยภำพตั้งแต่แรกเกิดได้ เพรำะกำรตอบสนองควำมต้องกำรของเด็กทำรก ควำมผูกพัน (Attachment) คือ กระบวนกำรผูกมัดทำงจิตใจของทำรกที่มี
อย่ำงสม�่ำเสมอด้วยควำมรัก ควำมอบอุ่นใกล้ชิด จะท�ำให้สมองลิมบิกของทำรกเกิด ต่อผู้เลี้ยงดู ซึ่งเป็นผลจำกกำรได้รับกำรดูแลเอำใจใส่จำกผู้เลี้ยงดูในช่วงแรกเกิด
64 65
