Page 47 - Executive Functions ในเด็กวัย 7-12 ปี
P. 47
รู้จักสมอง 3 ส่วน
ใบนี้ โดยสมองที่ท�าหน้าที่ควบคุมสมองทั้งสองส่วนนี้คือสมองส่วนเหตุผลหรือที่เรียกว่าทักษะ
สมอง EF ตั้งอยู่ที่สมองส่วนหน้า บริเวณหลังหน้าผาก ถือเป็นสมองส่วนที่ 3 ตามโครงสร้าง
สมองส่วนลิมบิก สมองมนุษย์
(limbic brain) สมองส่วนที่ 3 นี้เป็นพื้นที่ปฏิบัติงานของทักษะสมอง EF-Executive Functions ซึ่งจะ
สมองส่วนหน้า เจริญเต็มที่เมื่ออายุประมาณ 25 ปี ท�าหน้าที่เกี่ยวกับการคิดวิเคราะห์ วางแผน ตัดสินใจ
(neo-mammalian brain) แก้ปัญหา สามารถท�างานร่วมกับสมองอีกสองส่วนได้ เมื่อสมองส่วนสัญชาตญาณและสมอง
ส่วนอารมณ์ได้รับความมั่นคงปลอดภัย
สมองส่วนแกน
(core brain) สมองส่วนอารมณ์ เรียนรู้และจดจ�า
สมองส่วนลิมบิกหรือสมองส่วนอารมณ์เป็นสมองส่วนที่เรียนรู้ได้ จดจ�าดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
เมื่อเจอข้อมูลและเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกและอารมณ์จะจ�าได้แม่นย�าและยาวนาน
เนื่องจากในระบบลิมบิก จะมีการท�างานร่วมกันของส่วนที่เรียกว่า อมิกดาลา (amygdala)
ตามโครงสร้างสมองของมนุษย์ สมองส่วนที่เก่าแก่ที่สุดและเจริญเติบโตเต็มที่เร็วที่สุด มี ซึ่งเป็นตัวที่ไวต่ออารมณ์ความรู้สึก และฮิปโปแคมปัส (hippocampus) ซึ่งเป็นความจ�าระยะ
2 ส่วน คือ ยาว จะเห็นได้ชัดเจนจากการที่ “เรามักจะจ�าเรื่องที่อยากจะลืม และมักจะลืมเรื่องที่อยากจะ
สมองส่วนแกน (core brain) บางครั้งอาจเรียกให้เข้าใจง่ายว่าเป็นสมองส่วนสัญชาตญาณ จ�า” เพราะเรื่องที่เราอยากลืมแต่เรากลับจ�าได้จ�าดี ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องเศร้า หรือเรื่องสะเทือนใจ
หรือสมองแบบสัตว์เลื้อยคลาน (reptilian brain) ท�าหน้าที่เกี่ยวกับการมีชีวิตรอดของมนุษย์ มาก ดังนั้นเมื่ออมิกดาลารับความรู้สึกแล้ว ก็จะบอกฮิปโปแคมปัสว่า “ต้องจ�าเอาไว้นะ
เกี่ยวข้องกับระบบอัตโนมัติ เช่น การหายใจ ต้องจ�าให้ได้นะอย่าลืมเชียว ถ้าลืมจะท�าให้ไม่มีชีวิตรอด” เรื่องที่ไม่ดี เราจึงไม่เคยลืม และถูก
และสมองส่วนลิมบิก (limbic brain) บางครั้งเรียกว่าสมองส่วนอารมณ์หรือสมอง ฝังลึกลงในความจ�าระยะยาว
แบบสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (mammalian brain) เป็นสมองส่วนที่พัฒนาต่อมาจากสมอง ส่วนเรื่องที่เราอยากจ�าแต่กลับลืม มักจะเป็นเชิงสัญลักษณ์ และเราไม่ได้มีประสบการณ์
ส่วนแกน ท�าหน้าที่เกี่ยวกับอารมณ์ความรู้สึก การเรียนรู้ และจดจ�า เป็นสมองส่วนที่เป็น ตรง หรือไม่มีความรู้สึกอะไรเลย เช่น การจ�าเพื่อน�าไปสอบ พอสอบเสร็จแล้วจะลืมไปเลย
สัญชาตญาณเหมือนกันแต่ค่อนข้างจะมีตัวตน ตรงที่สามารถจะบอกว่าตัวตนของคนเรานั้น เพราะสิ่งที่จ�านั้นไม่มีความหมายกับเราแล้ว ไม่ได้เอาไปท�าอะไรต่อแล้ว ดังนั้นหากพ่อแม่
ชอบหรือไม่ชอบอะไร เช่น เวลาที่เรารู้สึกสบายตัวสบายใจเป็นช่วงเวลาที่สมองส่วนอารมณ์ หรือครูท�าให้เด็กเกิดอารมณ์ที่ไม่มั่นคงปลอดภัย เด็กจะจ�าเอาไว้ แล้วจะน�าออกมาใช้ในการ
บอกว่าฉันพึงพอใจ แต่เวลาที่เราเครียด อารมณ์ไม่ดี สมองส่วนนี้จะท�างานทันที โดยแสดงออก ตีความหมายบนโลกใบนี้ รวมถึงน�ามาแสดงออกเป็นพฤติกรรมทันที เพราะสมองส่วน
มาทางพฤติกรรมเพื่อคลายความเครียดหรือระบายอารมณ์ออกมา สัญชาตญาณกับสมองส่วนอารมณ์ท�างานร่วมกัน และไม่ยอมให้สมองส่วน EF ได้ร่วมท�างาน
โครงสร้างสมองทั้งสองส่วนนี้เจริญเติบโตเต็มที่ตั้งแต่แรกเกิด เมื่อคลอดออกมาแล้วต้อง ด้วย ดังนั้นพฤติกรรมเด็กจึงเป็นพฤติกรรมที่ท�าตามอารมณ์ ขาดการยั้งคิดไตร่ตรอง เช่น
หายใจได้เพื่อให้มีชีวิตรอด มีความพร้อมเพื่อการอยู่รอด และเรียนรู้เรื่องการอยู่รอดบนโลก หากโมโหแล้วจะตะโกนโวยวายทันที เป็นต้น
46 47
