Page 48 - Executive Functions ในเด็กวัย 7-12 ปี
P. 48
เส้นทางเดินของข้อมูลในสมอง ให้สมองส่วนเหตุผลท�างานร่วมกับส่วนอารมณ์จนชิน
เส้นทางเดินของข้อมูลในสมองมี 2 เส้นทาง คือ low road เป็นเส้นทางต�่า และ กฎของสมองที่ส�าคัญอีกข้อคือ ถ้าท�าซ�้าแล้วจะเกิดความเคยชิน สมองจะสั่งการให้
high road เป็นเส้นทางสูง เส้นทางต�่าคือการตอบสนองตามสัญชาตญาณและอารมณ์ ท�าสิ่งที่เคยท�าซ�้าๆ นั้นออกมาเลย โดยไม่มีการส่งข้อมูล ไม่คิดอะไรใหม่ ดังนั้น
เพื่อให้มีชีวิตรอดและเพื่อปกป้องตัวเอง เส้นทางสูงคือการคิดและควบคุมอารมณ์ สิ่งที่พ่อแม่ผู้เลี้ยงดูเด็กควรท�าคือ ช่วยกระตุ้นให้สมองส่วนเหตุผลของลูกท�างานร่วมกับ
ก่อนแสดงพฤติกรรมออกมา ส่วนอารมณ์จนชินเป็นนิสัย
เมื่อมีสิ่งเร้าเข้ามา หากว่าสมองส่วนสัญชาตญาณกับสมองส่วนอารมณ์ไม่พอใจ แล้ว เมื่อมีข้อมูลเข้ามาใหม่ แอนทีเรียร์ซิงกูเลตคอร์เทกซ์ (Anterior Cingulate
รู้สึกว่าต้องปกป้องชีวิตไว้ จะแสดงออกมาเป็นพฤติกรรมทันที ใช้ low road ทันที นี่คือ Cortex : ACC) จะเป็นตัวเซ็นเซอร์แรก ส่งสัญญาณบอกว่า เหตุการณ์นี้ต้องใช้
ที่มาของค�าพูดว่า “ท�าอะไรไม่มีเหตุผล” จึงเป็นเรื่องส�าคัญที่ต้องให้เด็กๆ ได้ฝึกฝนให้ ทักษะสมอง EF นะ เพราะเป็นเหตุการณ์ที่ต้องแก้ไขปัญหามาก แล้วแอนทีเรียร์ซิงกูเลต
สมองส่วนเหตุผลควบคุมอารมณ์ให้นิ่งหรือสงบ ให้ได้ใช้ high road ซึ่งต่างจากสมอง คอร์เทกซ์จะตัดสินว่า เหตุการณ์นี้เป็นแรงบันดาลใจเพียงพอหรือไม่ที่จะท�าต่อไป
ส่วนสัญชาตญาณและสมองส่วนอารมณ์ที่ไม่ต้องฝึกก็ใช้ได้เลยตั้งแต่เด็กคลอดออกมา ในภายภาคหน้า แรงบันดาลใจนั้นอาจจะเป็นเรื่องคอขาดบาดตาย เรื่องที่ต้องควบคุม
อารมณ์ หรือเรื่องที่ท�าให้ชุ่มชื่นหัวใจก็ได้ แอนทีเรียร์ซิงกูเลตคอร์เทกซ์จะเป็นตัวที่คอย
ตอบสนองความต้องการพื้นฐานก่อน เตือน เมื่อมีเหตุการณ์อะไรก็จะดึง EF กลับมาใช้ได้โดยเร็ว
สมองส่วนลิมบิกมีหน้าที่แค่รับรู้ว่าพึงพอใจหรือไม่พึงพอใจในขณะนั้น แล้วสั่งให้
ปัจจัยหนึ่งที่ท�าให้สมองส่วนอารมณ์สงบ คือเมื่อความต้องการต่างๆ ได้รับการ ฮิปโปแคมปัสจ�าและเก็บไว้เป็นความจ�าระยะยาวก่อน โดยมีอีกส่วนที่เรียกว่าอมิกดาลา
ตอบสนอง สมองส่วนอารมณ์จะอิ่ม สงบ ดังเช่นที่มาสโลว์ (Abraham Maslow มาท�าหน้าที่เรียนรู้และตัดสินว่าฉันชอบสิ่งนี้หรือไม่ชอบ พึงพอใจหรือไม่พึงพอใจ
นักจิตวิทยา) ได้กล่าวไว้ว่า เมื่อความต้องการพื้นฐานทางร่างกายและจิตใจต่างๆ ได้รับ แล้วสั่งให้ฮิปโปแคมปัสจ�าไว้
การตอบสนอง เช่น ความรู้สึกปลอดภัย ความรู้สึกว่าได้รับความรัก ความรู้สึกว่าเป็น หากว่าเราไปเจออะไรบนโลกใบนี้ แล้วอมิกดาลาไปดึงขึ้นมาว่าคลับคล้ายคลับคลา
ส่วนหนึ่ง ความภาคภูมิใจในตนเอง การรู้จักตนเอง การขยายความต้องการของตนเอง กับเหตุการณ์ที่เจอมาในอดีต ก็จะมีพฤติกรรมตอบสนองทันที โดยไม่ผ่านสมอง EF
ช่วยเหลือคนอื่นได้ เป็นที่ยอมรับจากสังคม จะท�าให้สมองส่วนอารมณ์เต็มอิ่ม และสมอง ตัวอย่างเช่นความระแวงหรือคิดไปเอง คือการท�างานของอมิกดาลาทั้งนั้น เวลาที่คิดไปเอง
ส่วนเหตุผลท�างานได้อย่างดี หรือเป็นเส้นทางที่สวยงาม เรามักจะคิดอะไรที่ร้ายแรงก่อนเสมอ “ฮิปโปแคมปัสจ�าไว้แค่นี้ใช่ไหม แต่ฉันจะต้องใส่
แต่ปัญหาของเด็กที่ประสบอยู่ขณะนี้คือผู้ที่ อารมณ์ให้มากกว่านี้ เพราะว่าฉันจะต้องปกป้องชีวิตนี้เอาไว้”
เกี่ยวข้องไม่ได้ตอบสนองความต้องการพื้นฐาน หรือเวลาเด็กร้องไห้เมื่อเห็นคนที่ท�าให้กลัวหรือไม่สบายใจ จะเห็นการท�างานของ
เหล่านั้นอย่างเพียงพอ แต่กลับย�้าเรื่องของการท่องจ�า อมิกดาลาที่ก�าลังคุยกับฮิปโปแคมปัส“ดูหน้านี้ไว้นะ ฮิปโปแคมปัสจ�าหน้านี้นะ” ดังนั้นต่อไป
มุ่งเรียนเขียนอ่าน จึงเท่ากับว่าเป็นการย�้าให้สมอง ถ้าเด็กเจอหน้าคนนี้อีกก็จะระแวง ไม่อยากเข้าใกล้ หรือการที่คนเรารู้ว่าเวลาเจอใครควรจะ
ส่วนอารมณ์ท�างานเพียงเพื่อจ�าไปสอบ เช่น ท่อง ใช้น�้าเสียงอย่างไร พูดอะไร อย่างไร สิ่งนี้จะแสดงออกมาแบบกึ่งอัตโนมัติ ข้อดีของอมิกดาลา
สูตรคูณ ท่อง A ถึง Z โดยไม่ได้ฝึกเรื่องอื่นๆ เลย หรือสมองส่วนอารมณ์คือมีไว้เพื่อให้มนุษย์ปรับตัว สมองส่วนสัญชาตญาณมีไว้เพื่อท�าให้
ชีวิตอยู่รอด และสมองส่วน EF มีไว้เพื่อท�าให้มนุษย์พัฒนาและอยู่ร่วมกันได้
48 49
