Page 69 - Executive Functions ในเด็กวัย 13-18 ปี
P. 69
มนุษย์เรียนรู้ปรับตัวและพัฒนำจำกกำรมีปฏิสัมพันธ์กับโลกภำยนอกผ่ำน ควำมสำมำรถทั้งหมดที่ว่ำมำนี้คือควำมสำมำรถของทักษะสมอง EF ที่เกิดขึ้น
ประสำทสัมผัสในกำรรับข้อมูล และตีควำมโดยเซลล์ประสำทหลำยล้ำนตัว ในสมองส่วนหน้ำทั้งสิ้น หำกควำมสำมำรถของทักษะสมอง EF ดังที่กล่ำวมำทั้งหมด
ในสมองท�ำงำนร่วมกันเพื่อประมวลผล และแสดงออกมำเป็นควำมคิด อ่อนแอ เด็กจะตกไปอยู่“หลังห้อง”เรื่อยๆ สั่งสมควำมกังวล ควำมเครียด เกิดเป็นวงจร
กำรกระท�ำหรืออำรมณ์ ของควำมรู้สึกไม่มั่นคงในกำรเรียน เด็กจะกลำยเป็นคนที่ท�ำอะไรไม่ได้ หรือท�ำอะไร
ไม่ถูกไปหมด
กำรท�ำงำนร่วมกันของเซลล์ประสำทมีลักษณะเป็นวงจรสมอง (brain circuits)
แต่ละวงจรท�ำหน้ำที่ควบคุมกำรท�ำงำนในแต่ละกิจกรรม วงจรสมองหลำยๆ วงจรที่ เมื่อเข้ำสู่วงจรนี้เด็กก็จะกลำยเป็นคนแพ้ที่ถูกคัดออก นั่นหมำยถึงปัญหำ
ท�ำงำนร่วมกันก่อเกิดระบบกำรท�ำงำนที่เชี่ยวชำญของสมอง (specialized brain ที่ตำมมำในเรื่องกำรมองไม่เห็นคุณค่ำของตนเองในช่วงชีวิตที่ก�ำลังแสวงหำ
systems) แต่ละระบบจนเป็นทักษะของสมองติดตัวมนุษย์แต่ละคน “ตัวตน” และ “คุณค่ำ” ของตนเอง เรำจึงพบวัยรุ่นมำกมำยที่มีปัญหำพฤติกรรม
ข้อมูลที่ได้รับจำกสิ่งแวดล้อมและคุณภำพควำมสัมพันธ์ที่ได้เรียนรู้ จึงมี วัยรุ่นเป็นช่วงวิกฤติช่วงหนึ่งของชีวิต เป็นช่วงที่มนุษย์มีควำมสับสนทำงจิตใจมำก
ควำมส�ำคัญอย่ำงมำกต่อกำรสร้ำงวงจรสมอง จนเกิดเป็น “ทักษะสมอง” ก�ำกับ ที่สุดเพรำะเป็นช่วงระยะคำบเกี่ยวระหว่ำงควำมเป็นเด็กต่อเนื่องกับควำมเป็นผู้ใหญ่
ควำมคิด อำรมณ์และพฤติกรรม เพื่อบรรลุเป้ำหมำยในบริเวณสมองส่วนหน้ำที่ ซึ่งมีกำรเปลี่ยนแปลงมำกและรวดเร็วในทุกด้ำนของพัฒนำกำร
เรียกว่ำ Executive Functions หรือทักษะสมอง EF
วัยรุ่นเป็นวัยที่ต้องกำรค้นหำตนเองและเข้ำใจตนเองว่ำ “ฉันเป็นใคร” มีควำม
ทุกครั้งในแต่ละวันที่เจอสถำนกำรณ์ใหม่ที่ต้องใช้ควำมคิด ตั้งแต่เรื่องเล็กๆ จนถึง สำมำรถและมีคุณค่ำอย่ำงไรในครอบครัว ต่อสังคมและโลกใบนี้
เรื่องใหญ่ ทักษะสมอง EF จะท�ำหน้ำที่ประมวลประสบกำรณ์เดิมที่ได้เรียนรู้มำปรับใช้
กับสถำนกำรณ์ใหม่ที่พบในปัจจุบัน แล้วตัดสินใจแสดงพฤติกรรมออกมำจนบรรลุ ในช่วงของกำรค้นหำนี้ ดูจำกภำยนอกวัยรุ่นมีร่ำงกำยเติบโตเป็นผู้ใหญ่เกือบ
เป้ำหมำยที่ต้องกำร ตั้งแต่ตื่นมำจะท�ำอะไรก่อน จะใส่เสื้อผ้ำชุดไหน จะกินอะไร เต็มที่ทุกส่วน พัฒนำขั้นตอนควำมคิดต่ำงๆ ถึงระดับสูงสุด แตกต่ำงจำกวัยเด็ก
ไปจนถึงกำรตัดสินใจส�ำคัญๆ ในชีวิต ที่ผ่ำนมำ แต่ยังมีวุฒิภำวะและกำรควบคุมอำรมณ์ไม่เท่ำผู้ใหญ่ จึงเป็นเด็กก็ไม่ใช่
ผู้ใหญ่ก็ไม่เชิง
บทบำทควำมส�ำคัญของทักษะสมอง EF เริ่มมำตั้งแต่ช่วงปฐมวัยและทวีควำมส�ำคัญ
มำกขึ้นเรื่อยๆ ในเด็กวัยรุ่น อันเป็นวัยเรียนในระดับมัธยมต้นและมัธยมปลำย ซึ่งมีชีวิต เพื่อเชื่อมโยงควำมรู้หลำยด้ำนที่มีมำก่อนให้เกิดควำมเข้ำใจลึกถึงกำรท�ำงำน
ส่วนใหญ่อยู่ในห้องเรียน ทักษะมำตรฐำนที่วัยรุ่นในห้องเรียนถูกเรียกร้องว่ำต้องมี คือ ของทักษะสมอง EF เรำมำเข้ำใจวัยรุ่นจำกพัฒนำกำร 4 ด้ำน ซึ่งสำมำรถมองเห็น
ควำมสำมำรถฟังสิ่งที่ครูสอนรู้เรื่อง จดบันทึกเป็น จดจ�ำเนื้อหำที่เรียนได้ สรุปควำมรู้ ได้ด้วยตำว่ำมีอะไรบ้ำงและมีควำมเชื่อมโยงกับทักษะสมอง EF อย่ำงไร
ได้ เขียนงำนเป็น สำมำรถวำงแผน รู้ว่ำต้องท�ำอะไรก่อนหลัง ยืดหยุ่นเป็น มีควำม
สำมำรถประเมินตนเอง แยกควำมคิดหลัก (concept) ออกจำกรำยละเอียดได้ ฯลฯ
68 69
