การเตรียมพร้อมของพ่อแม่เมื่อลูกเข้าสู่วัยรุ่นระยะต้น
เมื่อลูกเติบโตขึ้นจนผ่านพ้นชีวิตในช่วง 10 ปีแรกไปแล้ว ลูกๆ ก็จะเข้าสู่ช่วงของวัยรุ่นในระยะต้น (Early Adolescence) อันหมายถึงเด็กอายุระหว่าง 10-13 ปี ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว เด็กผู้หญิงจะเริ่มเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นเร็วกว่าเด็กผู้ชาย คุณพ่อคุณแม่จะสังเกตได้ถึงการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านร่างกายและด้านจิตใจในช่วงวัยนี้ได้ชัดเจน ท่านจึงควรเตรียมพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงของลูกกันอีกครั้ง อันถือเป็นเรื่องปกติธรรมดาในการเติบโตของมนุษย์ ความเข้าใจต่อการเปลี่ยนแปลงและการวางตัวอย่างเหมาะสมของคุณพ่อคุณแม่จะช่วยให้ลูกๆ ของเราผ่านช่วงนี้ไปได้อย่างราบรื่นครับ
ลูกๆ ในช่วงเข้าสู่วัยรุ่นระยะต้นจะมีการเพิ่มขึ้นของส่วนสูงอย่างชัดเจน คุณพ่อคุณแม่จะสังเกตได้ว่าลูกจะสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ซึ่งจะดูแตกต่างจากช่วงปีก่อนๆ มาก นอกเหนือจากการเปลี่ยนแปลงในด้านความสูงแล้ว การปรากฏของลักษณะทางเพศก็เริ่มเห็นได้ชัด ไม่ว่าจะเป็นการมีขนขึ้นตามรักแร้และอวัยวะเพศ การเริ่มมีหนวด การขยายใหญ่ของอวัยวะเพศชาย และการมีเต้านมและทรวงทรงของเพศหญิง รวมไปถึงการเป็นสิว อันเป็นผลจากฮอร์โมนเพศที่มีการหลั่งออกมามากในช่วงวัยนี้ การเปลี่ยนแปลงของร่างกายเหล่านี้ล้วนเป็นเครื่องหมายของการเข้าสู่วัยรุ่นของลูก คุณพ่อคุณแม่จึงควรบอกให้ลูกๆ เข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของร่างกายในช่วงวัยนี้ รวมถึงช่วยในการดูแลร่างกายที่กำลังจะพ้นจากความเป็นเด็ก ไม่ว่าจะเป็นการเลือกเสื้อชั้นใน การดูแลขณะมีประจำเดือน การทำความสะอาดร่างกาย เช่น การดูแลกลิ่นตัว การจัดการปัญหาสิว และการทำความสะอาดอวัยวะเพศ การเลือกที่โกนหนวด ฯลฯ เนื่องจากวัยรุ่นระยะต้นมักจะมีความกังวลต่อความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย จนอาจจะนำไปสู่ความรู้สึกไม่มั่นใจได้ โดยเฉพาะรายที่การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวดูแตกต่างจากเพื่อน ไม่ว่าจะเป็นการมีสิวที่ใบหน้า หรือร่างกายที่ตัวเล็กกว่าเพื่อนในวัยรุ่นผู้ชาย คุณพ่อคุณแม่จึงควรช่วยให้กำลังใจและแนะนำลูกๆ ให้เข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของร่างกายในวัยนี้ด้วยนะครับ
ในด้านจิตใจ ลูกๆ ในช่วงวัยรุ่นระยะต้นจะเริ่มมีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น จากเดิมที่โลกทั้งใบคือบ้าน คุณพ่อคุณแม่ และพี่น้องเป็นหลัก ในวัยนี้เพื่อนจะเริ่มก้าวเข้ามาเป็นบุคคลสำคัญในโลกของลูกมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่จำเป็นต้องยอมรับและเข้าใจ เพราะในช่วงเวลาเดียวกันนี้สมัยคุณพ่อคุณแม่เป็นวัยรุ่น พวกเราก็เคยมีความรู้สึกแบบนี้เหมือนกันใช่ไหมครับ อย่างไรก็ดี สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ได้รับจากการผ่านวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่มาแล้วก็คือ ประสบการณ์ในการเลือกเพื่อนที่ดี ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่สามารถให้คำแนะนำลูกๆ ถึงการคบเพื่อน การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งกับเพื่อน รวมไปถึงการวางตัวอย่างเหมาะสมต่อเพศตรงข้ามได้
ด้วยความเป็นวัยรุ่นที่ชอบความเป็นอิสระและต้องการพื้นที่ส่วนตัวมากขึ้น ทำให้กิจกรรมในครอบครัวที่ลูกวัยรุ่นจะทำกับคุณพ่อคุณแม่อาจจะลดลง รวมถึงเริ่มที่จะไม่ทำตามคำแนะนำหรือคำสั่งของพ่อแม่ แม้ตัวเด็กวัยรุ่นในระยะนี้มักจะยังต้องพึ่งพ่อแม่อยู่มากก็ตาม นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ในช่วงวัยรุ่นก็จะเริ่มสังเกตได้จากการแสดงออกของอารมณ์ที่รุนแรงมากขึ้น แม้การเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ดังกล่าวจะยังไม่มากเท่ากับช่วงวัยรุ่นระยะกลาง แต่อาจจะส่งผลต่อความสัมพันธ์กับบุคคลรอบข้าง โดยเฉพาะคุณพ่อคุณแม่ได้ และความสัมพันธ์ของพ่อแม่กับลูกวัยรุ่นระยะต้นที่ไม่ค่อยดี มักจะนำไปสู่ความปัญหาความสัมพันธ์ที่เรื้อรังและปรากฏเด่นชัดในช่วงวัยรุ่นระยะกลางและปลายได้
ดังนั้น การสอนลูกวัยรุ่นระยะต้นจึงไม่ควรใช้การสั่ง การบ่น หรือการบังคับ หากแต่พยายามใช้การหาข้อตกลงร่วมกันเป็นทางออก นั่นคือ คุณพ่อคุณแม่ควรจะถามความคิดเห็นของลูกวัยรุ่นมาประกอบการตัดสินใจของคุณพ่อคุณแม่ด้วยเสมอ โดยเทคนิคสำคัญคือการรับฟังโดยไม่รีบด่วนตัดสินและหลีกเลี่ยงการสอนโดยตรง แต่ใช้การสอนทางอ้อมให้เด็กตระหนักได้ด้วยตนเอง ซึ่งการเปิดโอกาสให้ลูกแสดงความเห็นจะเป็นการบ่งชี้ว่าคุณพ่อคุณแม่ให้ความสำคัญกับตัวเขา แม้สุดท้ายผลการตัดสินใจอาจจะถูกใจหรือไม่ถูกใจตัวเขาก็ตาม แต่อย่างน้อยก็ได้แสดงให้เห็นว่าพ่อแม่ยอมรับฟังและเคารพความเห็นของตัวเขานั่นเอง
กล่าวโดยสรุป การเปลี่ยนแปลงของร่างกายและจิตใจในช่วงวัยรุ่นระยะต้นเป็นเรื่องปกติของการเจริญเติบโตของมนุษย์ที่คุณพ่อคุณแม่ทุกคนต้องพบเจอ อาจจะมากบ้างน้อยบ้างขึ้นอยู่กับหลายๆ ปัจจัย การดูแลลูกที่กำลังจะเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นระยะต้นจึงถือเป็นความท้าทายที่สำคัญของคุณพ่อคุณแม่ในทุกยุคสมัย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคนี้ การสอนลูกวัยรุ่นจำเป็นต้องมีการปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับสภาพวัยตามธรรมชาติ เน้นการมีส่วนร่วมของลูกและการแก้ไขปัญหาร่วมกัน หลีกเลี่ยงการสอนหรือสั่งโดยตรง แต่สอนให้ลูกตระหนักรู้ได้ด้วยตนเอง โดยมีคุณพ่อคุณแม่เป็นผู้ช่วยประคับประคอง เพราะความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างพ่อแม่กับลูกจะเป็นหลักสำคัญในการดูแลวัยรุ่นครับ
