กิจกรรมสร้างเสริมทักษะความสามารถด้านการมีสมาธิจดจ่อ การกำกับควบคุมตัวเอง เชื่อว่าคุณครูทุกคนอยากให้นักเรียนตั้งใจฟังเวลาคุณครูพูด สอน รู้จักหยุดการกระทำตนเองในเวลาที่คุณครูต้องการให้หยุด ซึ่งเด็กจะเรียนรู้ได้ดีก็เพราะมีสมาธิจดจ่อ กำกับควบคุมตัวเองได้ เรามีกิจกรรมสร้างเสริมทักษะความสามารถด้านนี้มาฝาก ลองนำไปใช้กับเด็กๆ ดูกันค่ะ 1. เกมมาเดากันเถอะ เช่น “สัตว์อะไรเอ่ยที่มีชื่อออกเสียงคล้าย หมู” 2. เกมสายลับ เช่น “พ่อกำลังสืบหาอะไรสักอย่างในห้องนี้ ที่เป็นสีน้ำตาล” “แม่กำลังสืบหาอะไรสักอย่างบนถนนนี้ที่มีสองล้อ..อยู่ไหนนะ” 3. เกมต่อจิ๊กซอว์ เริ่มจากง่ายแล้วค่อยยากขึ้นทีละน้อย 4. เกมเก้าอี้ดนตรี 5. เกมโมราเรียกชื่อ 6. เกมถือระฆัง ครูให้เด็กถือระฆังคนละอัน...

คนเราจะทำงานให้สำเร็จลุล่วงได้ ต้องรู้จักวางแผนและมีระบบการทำงาน แต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายที่ทุกคนจะทำได้  ดร.คิม คอลลินส์ (Kim Collins) ได้แนะวิธีพัฒนาทักษะความสามารถในการวางแผนและจัดระบบ (Planning/Organizing) อย่างง่ายๆ ที่ทุกคนสามารถนำไปใช้กับการทำงานได้ทุกประเภท ดร.คิม คอลลินส์ (Kim Collins) ได้แนะวิธีพัฒนาทักษะความสามารถในการวางแผนและจัดระบบ (Planning/Organizing) อย่างง่ายๆ ที่ทุกคนสามารถนำไปใช้กับการทำงานได้ทุกประเภท ดังนี้ ทำให้ง่าย (Simplify)โดย - แตกกิจกรรมที่ยากๆ ออกเป็นขั้นตอนง่ายๆ - เขียนขั้นตอนเหล่านี้ให้ชัดเจน แล้วคอยติดตาม...

งานวิจัยที่แสดงให้เห็นว่า เด็กที่มีอิสระในการคิดเอง ทำกิจกรรมเองจะเติบโตเป็นคนที่เรียนรู้ได้ดี มีอนาคตดีกว่าเด็กที่ผู้ใหญ่วางกรอบปฏิบัติให้ทุกอย่าง นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยโคโลราโดและมหาวิทยาลัยเดนเวอร์ ศึกษาตารางของเด็ก 6 ขวบจำนวน 70 คน แล้วพบว่า หากให้เด็กได้รับผิดชอบตัดสินใจด้วยตนเองในกิจกรรมที่ครูวางกรอบปฏิบัติน้อย คือ ครูไม่ได้กำหนดทุกอย่าง ผลคือ เด็กจะเรียนรู้ได้มากกว่า และมีการพัฒนา EF ในด้านการกำกับสั่งการตนเองได้ดีกว่าเด็กที่ครูวางกรอบปฏิบัติให้หมด EF ที่ใช้ในการกำกับสั่งการตนเองพัฒนาเป็นอย่างมากในช่วงวัยเด็กเล็ก รวมถึงกระบวนการคิดที่ช่วยให้บรรลุสู่เป้าหมาย เช่น การวางแผน การตัดสินใจ...

โรงเรียนและบ้าน คุณครูและผู้ปกครองต้องร่วมมือกัน จึงจะพัฒนา EF ได้ผลดี เช่นเดียวกับการพัฒนาเด็กทุกๆ ด้าน หากโรงเรียนและบ้าน คุณครูและผู้ปกครองร่วมมือกัน การพัฒนา EF ในเด็กจึงจะได้ผลดี มีวิธีการขั้นตอนต่างๆ ที่เด็กควรจะต้องได้รับการดูแลร่วมกันระหว่างโรงเรียนกับที่บ้านดังนี้ 1. เมื่อเด็กมาถึงชั้นเรียน ให้เด็กเอาการบ้านกับสมุดเซ็นของพ่อแม่ออกจากกระเป๋ามาวางไว้บนโต๊ะ 2. คุณครูตรวจเช็คว่าการบ้านเรียบร้อย พ่อแม่เซ็นสมุดหรือไม่ 3. คุณครูเขียนตารางเรียนของวันนี้ไว้บนกระดานให้เห็นชัดๆ และคุณครูอ่านให้ฟังว่าวันนี้เราจะทำอะไรกันบ้าง 4. ให้เด็กๆ นำอุปกรณ์การเรียนไว้ในลิ้นชักโต๊ะ 5. คอยเตือนให้โต๊ะของเด็กๆ ละอาด ไม่มีของวางเกะกะ...

ในการพัฒนาเด็ก พ่อแม่และคุณครูจะต้องเป็น "นั่งร้าน" ที่ดีให้เด็ก โดยสร้างกิจวัตรประจำวัน เป็นแบบอย่างพฤติกรรมทางสังคม สร้างสภาพแวดล้อมที่สนับสนุนอย่างต่อเนื่อง บนความสัมพันธ์ที่ไว้วางใจกัน ในการพัฒนาเด็ก สภาพแวดล้อมของเด็กเปรียบเสมือน“นั่งร้าน”ที่จะทำให้อาคารก่อร่างสร้างตัว พ่อแม่ก็คือสิ่งแวดล้อมที่สำคัญของลูก พ่อแม่จะต้องเป็น "นั่งร้าน" ที่ดีให้ก่อน โดย สร้างกิจวัตรประจำวันให้ลูก เป็นแบบอย่างพฤติกรรมทางสังคม สร้างสภาพแวดล้อมที่สนับสนุนอย่างต่อเนื่อง บนความสัมพันธ์ที่ไว้วางใจกัน ครูในศูนย์เด็กเล็กหรือโรงเรียนอนุบาลที่ดูแลเด็กวัย 3-6 ปีก็เปรียบ”นั่งร้าน”ที่มีความสำคัญอย่างมากเป็นผู้ที่จะต้องฝึกฝนคุณลักษณะความสามารถ EF ทั้ง 9 ด้าน ในชีวิตประจำวันของเด็กและในหลักสูตรการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย โดย สร้างกิจวัตรในชีวิตประจำวันที่โรงเรียน ให้รู้จักรอคอย เข้าคิว ให้รู้จักควบคุมอารมณ์ตนเองและแสดงออกอย่างเหมาะสม ฝึกเข้าใจความรู้สึกของตนเอง...

เราสามารถฝึกเด็กให้รู้จักตั้งเป้าหมายและลงมือทำจนสำเร็จได้ตั้งแต่เด็กยังเล็กๆ เช่น ปล่อยให้เด็กมีการเล่นอิสระ (Free Play) เด็กจะตั้งเป้าหมายของเขาเอง เช่น ตั้งใจจะต่อตัวต่อเป็นปราสาท จะปีนต้นไม้ให้ถึงกิ่งนั้นกิ่งนี้ การทำงานศิลปะอย่างอิสระ คุณครูหรือคุณพ่อคุณแม่อาจมีตะกร้าของที่ไม่ใช้แล้ว ไว้ให้เด็กได้นำไปคิดประดิษฐ์สิ่งต่างๆ ซึ่งจะทำให้เด็กได้ใช้ความคิดยืดหยุ่นพลิกแพลงด้วย และเมื่อเด็กสร้างสรรค์ผลงานสำเร็จ ก็จะเกิดความรู้สึกภาคภูมิใจในความสำเร็จจากการลงมือคิด ทำด้วยตัวเอง พอโตขึ้นอีกนิด เด็กจะสามารถขยายการตั้งเป้าหมายและทำงานร่วมกันกับเพื่อน แล้วขยายเป็นการตั้งเป้าหมายและทำงานร่วมกลุ่มกับเพื่อนทั้งห้อง เรื่องนี้ครูก้าหรือคุณครูกรองทอง บุญประคอง แห่งโรงเรียนจิตตเมตต์ปฐมวัยได้ให้คำแนะนำว่า สิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้บนพื้นฐานที่เด็กมีอิสระทางความคิด แต่อยู่ในกรอบของความเหมาะสม เช่น กติกาการเก็บของ...

เด็กที่ขาดทักษะ EF มักมีปัญหาพฤติกรรมและขาดทักษะในการบริหารจัดการชีวิต นักจิตวิทยาพัฒนาการ Prof.Dr.Philip David Zelazo ชี้ไว้ว่า “เด็กที่ขาดทักษะ EF มักมีปัญหาพฤติกรรมด้วย เช่น แม้ว่าเด็กจะมีจุดมุ่งหมาย แต่ถ้าไม่สามารถวางแผน ไม่สามารถควบคุมพฤติกรรม ไม่สามารถประเมินตัวเองได้ก็อาจจะนำไปสู่การกระทำที่ไม่เหมาะสมได้ และไม่รู้ว่าจะจัดการกับผลที่ตามมาอย่างไร” จากคำอธิบายนี้ ทำให้เรามองเห็นว่า ในการทำให้จุดมุ่งหมายใดๆ สำเร็จได้นั้น ใช่ว่าเพียงมีเป้าหมายตั้งไว้แล้ว ทุกอย่างก็จะเดินหน้าไปได้เอง เพราะในการบวนการทำให้เสร็จบรรลุตามเป้าหมายนั้นต้องใช้ทักษะความสามารถอีกหลายอย่าง เช่น ต้องวางแผนว่า...

การพัฒนา Executive Functions (EF) จะทำให้คนเราเกิดทักษะความสามารถของสมองในการบริหารจัดการชีวิต ซึ่งจะสอดคล้องกับคุณลักษณะพึงประสงค์ของเด็กไทยในศตวรรษที่ 21 สถาบัน RLG ได้จัดการความรู้และเสนอ "คุณลักษณะพึงประสงค์ของเด็กไทยในศตวรรษที่ 21" เมื่อปี พ.ศ. 2553 ว่าได้แก่ Self-Realization = รู้จักตนเองรู้จุดแข็งจุดอ่อน รู้จักอารมณ์ตนเองและสาเหตุของการเกิด อารมณ์นั้นๆ รู้ศักยภาพของตนเอง รู้วิธีจัดการตนเอง Humanity = เห็นคุณค่าในความเป็นมนุษย์ เคารพเพื่อนมนุษย์ เอาใจเขามาใส่ใจเรา Social...