เด็กแบเบาะก็เรียนรู้จักอารมณ์ได้ อย่าละเลยที่จะสอนเด็กเล็กๆ ให้รู้จักอารมณ์ ทักษะอารมณ์เป็นทักษะที่สำคัญและเป็นพื้นฐานของทักษะสังคม ส่งผลซึ่งกันและกัน แต่ผู้ใหญ่มักมองข้ามและไม่ได้ส่งเสริมเด็ก เพราะเข้าใจว่าจะเกิดขึ้นเองเมื่อเด็กโตขึ้น ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิด เด็กอาจจะมีทักษะเอง แต่มีแบบไม่มีคุณภาพ ถ้าพิจารณาถึงพัฒนาการทางสมอง เด็กสามารถเรียนรู้เรื่องทักษะทางอารมณ์ได้ตั้งแต่อายุ 8 เดือน เพราะฉะนั้นวิธีการเลี้ยงดูที่บอกว่า “ยังเด็กอยู่ ปล่อยไปก่อน” สวนทางกับพัฒนาการทางสังคม มีการศึกษาทดลองในห้องทดลองที่สหรัฐอเมริกา เพื่อดูว่าเด็กในวัย 8 เดือนเมื่อมีอารมณ์แล้วจะตามอารมณ์ตัวเองได้ทัน ยับยั้งได้ แล้วยืดหยุ่นปรับเปลี่ยนได้หรือไม่ จึงสอนภาษามือง่ายๆ ให้เด็ก เช่น...

การพัฒนา “จุดแข็ง”ในลูกวัยรุ่น ความรู้ทางประสาทวิทยาทำให้เรารู้ว่า สมองของวัยรุ่นนั้นมีการเปลี่ยนแปลงที่แตกต่างไปอย่างมากจากตอนที่เป็นเด็ก นักวิทยาศาสตร์พบว่าสมองของวัยรุ่นนั้น มีการตัดแต่ง (Pruning) ด้วยตัวเองตามธรรมชาติ ในช่วงอายุราว 9-15  ปีโดยประมาณ สมองส่วนที่ไม่ได้ใช้ หรือที่เคยใช้แล้วไม่ได้รับประสบการณ์เพิ่มเติมจะหดหายไป การศึกษาเกี่ยวกับสมองวัยรุ่นในปี 2544 ของ E.R. Sorrell ยืนยันข้อเท็จจริงที่ว่า จำนวนเซลล์สมองในช่วงวัยรุ่นของคนนั้นมีจำนวนลดน้อยลงกว่าช่วงที่เป็นเด็ก โดยกระบวนการตัดแต่งนี้จะดำเนินต่อไปตลอดเวลาที่เรามีชีวิตอยู่ การที่สมองตัดแต่งส่วนที่ไม่ได้ใช้ออกไป เป็นการเตรียมตัวเข้าสู่ความชำนาญเฉพาะด้าน จากการที่วงจรประสาทส่วนที่แข็งแรงได้ใช้บ่อย จะยิ่งเชื่อมต่อ...

วัฒนธรรมไทยดั้งเดิมเราอาจจะไม่คุ้นนักกับ Self-Esteem หรือการเห็นคุณค่าในตนเอง เพราะเรามักจะ “กลัวเด็กเหลิง” เข้าใจไปว่าถ้าเด็กเห็นคุณค่าในตนเองมาก จะหยิ่งยะโส ผู้ใหญ่ก็จะเอาไม่อยู่ กำกับควบคุมไม่ได้  หรือเด็กจะตัวตนสูงจนอยู่กับคนอื่นยาก  ความเข้าใจนี้ผิดมหันต์ เพราะการเห็นคุณค่าในตนเองจะทำให้เด็กมีเหตุผล มีความเชื่อมั่นในตนเองพร้อมที่จะทำสิ่งต่างๆให้สำเร็จ รู้สึกดีกับตัวเองแต่ก็รู้สึกดีกับคนอื่นได้ด้วย เด็กจะรู้สึกดีกับสิ่งที่ตนเองทำ เห็นจุดแข็งในตนเองแต่ก็เห็นจุดอ่อนในตนเองที่ต้องพัฒนาปรับปรุงต่อ เพราะมี Self-Esteem ที่เห็นคุณค่าในตนเอง เด็กจึงจะมีฐานของการกำกับควบคุมตนเอง หรือมี Self-Control คนที่เห็นคุณค่าในตนเอง รักตนเองมักจะไม่ทำลายตนเอง แต่จะพยายามกำกับตนเองให้อยู่ในลู่ในทางที่ตนเห็นว่าดี พยายามไปสู่เป้าหมายที่ตนตั้งไว้...

Self - Esteem เป็นประเด็นที่มีความสำคัญในการพัฒนามนุษย์ และเป็นคอนเซ็ปต์ทางจิตวิทยาที่ได้รับการศึกษาค้นคว้ามากในโลกปัจจุบัน           ในขณะที่ Courtney E. Ackerman นักจิตวิทยาจาก www.positivepsychology.com ให้คำอธิบายสั้นๆ ว่า Self-esteem หมายถึงความรู้สึกทั้งปวงที่คนคนหนึ่งมีต่อคุณค่าในตนเอง และ Morris Rosenberg (1965) เห็นว่า เป็นเจตคติของคนคนหนึ่งที่มีต่อตนเอง ซึ่งอาจมีทั้งความชอบหรือไม่ชอบในตนเองก็ได้  Nathaniel Branden นักจิตวิทยาผู้เขียนหนังสือ...

อย่าหวังพัฒนา EF แบบสำเร็จรูป อย่าพัฒนา EF เด็กในห้องทดลอง ต้องฝึกในบริบทจริง สมองอยู่ในศีรษะของมนุษย์เรามาตลอด ช่วยให้มนุษยชาติพัฒนาอารยธรรมมาหลายพันปี แต่เราเพิ่งมารู้จักธรรมชาติของสมองกันไม่นานนี้เอง ที่สำคัญและน่าทึ่งที่สุดก็คือทักษะสมอง EF - Executive Functions นี่เอง มันเป็นความสามารถที่สุดยอดที่สุดของเราเมื่อเทียบกับบรรดาสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย  เพราะ EF ช่วยให้เรากำกับความคิด ความรู้สึกและพฤติกรรมของเราได้อย่างมีสติรู้ตัว เพื่อให้เราไปถึงจุดหมายที่เราต้องการ ไม่ใช่แค่กับเป้าหมายใหญ่ของชีวิต แต่เราใช้ EF กับเป้าหมายทุกอย่างแม้เล็กๆน้อยๆ...

ภาพครอบครัวคนชั้นกลางที่ดูอบอุ่นมั่นคง มีชีวิตตามครรลอง มีลูกชายกำลังจะเข้าวัยรุ่น เรียบร้อย เรียนดี อยู่ในมาตรฐานที่ดีของสังคม  เพราะมีพ่อแม่ ดูแล กำกับ เอาใจใส่ ใกล้ชิด อบรมสั่งสอน จัดการให้แต่ละย่างก้าวของลูกไปสู่ความสำเร็จ เพื่อไปประกอบอาชีพที่ได้เงินดี มีความมั่นคง และเป็นที่ยอมรับในสังคม           แต่ภาพถัดๆ มา..กลับไม่เป็นไปตามหวัง ในความทรงจำของลูก คือฉากที่พ่อแม่คุยกันถึงอนาคตการทำงานของลูก พ่ออยากให้รับราชการ แม่อยากให้เป็นวิศวกร ลูกชายคนเดียวเป็นหน่อของความหวังของพ่อแม่ที่ปลูกไว้ในใจลูกมาตั้งแต่เล็ก กับคำที่พ่อปลูกฝังเสมอว่าต้องเป็น “คนดี”...

ตระหนักในกฎแห่งการเรียนรู้ของสมอง ทันทีที่เด็กเกิดมา สิ่งที่เกิดขึ้นมาแรกสุกคือการพัฒนาระบบประสาทที่เกี่ยวกับการหายใจ การเต้นของหัวใจ การเคลื่อนไหว การมองเห็น และการได้ยินเสียง ทั้งนี้ทารกแรกเกิดจนถึงอายุหนึ่งขวบนั้นมีจำนวนเซลล์สมอง (Neurons) ประมาณหนึ่งแสนล้านเซลล์เช่นเดียวกับที่ผู้ใหญ่มี สมองของเด็กที่มีจำนวนเซลล์สมองเท่ากับที่ผู้ใหญ่มี จะมีการพัฒนาและมีขนาดที่ใหญ่ขึ้น เนื่องจากกระบวนการสำคัญ 2 เรื่อง คือ 1.การเพิ่มขึ้นของจุดเชื่อมต่อเส้นประสาท เรียกว่า synapses ซึ่งจะเกิดขึ้นได้จากการที่ได้รับ ประสบการณ์ที่หลากหลาย ผ่านประสาทสัมผัสต่างๆ โดยเฉพาะการที่เด็กทารกได้รับการอุ้ม การก อด และบอกรัก 2....

อะไรทำให้เราเป็น “ตัวเรา” ในทุกวันนี้ “เราเป็นคนอย่างที่เราเป็นเพราะสิ่งที่เราเรียนรู้และสิ่งที่เราจดจำได้” - We are who we are because of what we learn and what we remember. เป็นคำกล่าวของอีริค อาร์ เคนเดล (Eric R. Kandel)...